Görev aldığım İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları'nda özellikle son 3 yıldır anaokulundan ortaokula kadar pek çok çocuğun gelişimini gözlemleme fırsatım oldu. Yılda ortalama 100 yeni çocukla çalışıyorum ve her birinin farklı gelişim özellikleri var. Ancak tek bir ortak noktada toplanabildik.
Ritim.
Ritmi sadece müzikle ilişkilendirsek de aslında hayatımızın her anında var. Tabi burada sadece müzik kısmından bahsedeceğim. Peki ritim gerçekten ne işe yarıyor? İnternette yüzlerce bu konu hakkında yazı var. Yüzlerce araştırma var. Peki bunların ne kadarını kendi dünyamızda gözlemliyoruz? Evet işte tam bu konuyu açığa kavuşturmak istedim.
Burada tamamen kendi gördüklerimden, tecrübelerimden ve gelişim aşamalarından bahsedeceğim. Tabii ki biraz da bilim katarak.
Bateri çalmak en başta motor becerileri ve el-göz koordinasyonunu geliştirir.
İki el ve iki ayağımızın aynı anda kullanıldığı bir enstrümandan söz ediyoruz. Sadece bunlar değil; gözlerimiz, kulaklarımız ve bazen ağzımız da görev alıyor. Nasıl mı? Ritimleri sesli şekilde adlandırarak. Okuyarak. Çaldığımızı veya çalacağımız parçayı dinleyerek.
Bir enstrüman çalmak aynı zamanda sosyal hayata katılmak anlamına gelir.
- Öğrencinin hayatına okul gösterilerinde çalmak veya herhangi bir etkinlikte görev alabilmek gibi yeni hedefler katılır.
- Yeni kelimeler, terimler ve yeni insanlar tanımaya fırsat sağlar.
- "Yapabiliyorum!" hissi gelişir ve böylece kendine güveni artırır.
- Görev bilinci oluşturur. Davul çalmak, verilen çalışmaları zamanında yerine getirmeyi gerektirir.
- Dinleme becerilerini artırır. Sadece davula vurmuyoruz! Aynı zamanda dinliyoruz. Okuyoruz. Böylece aynı anda beynin bir çok bölümü çalışıyor. Okuma, dinleme, eller-ayaklar ve aynı zamanda söyleme yani ritimleri adlandırarak da çalıyoruz.
- Agresyon, hiperaktivite gibi dürtüleri olumlu bir aktiviteye dönüştürmeyi sağlar. Davul çalmak enerji ister!
- Hata yapmayı ve hatalardan öğrenmeyi öğretir. Günümüzde çocukların malesef yanlışa tahammülü yok. Ancak davul çalarken bu böyle olmuyor. Herkes hata yapıyor. Ama bu hatadan nasıl dönceğimizi öğreniyoruz ve anında doğru olana adapte oluyoruz.
- Anda kalabilmeyi sağlar. Davul çalarken aklınız başka yere gittiği anda şaşırmanız ve egzersizi yanlış çalmanız mümkün.
- Taklit etme becerileri gelişir. Öğrenmenin en iyi yollarından biri de taklit etmektir. Yapılanı dinlemek, görmek, tekrarlamak ve içselleştirmek. Sonrasında da tabii ki kendi tarzını ortaya koymak.
- Yaratıcılığın gelişmesinde büyük rol oynar. Öğrenci sadece verilen görevleri yerine getirmiyor. Aynı zamanda yaratıyor. Yeni ritimler, vuruşlar yaratmasına olanak sağlanır.
- Ve Eğlence. En önemli kısmı da bu. Çocuklar çalmayı öğrendikçe arkadaşları ile birlikte çalmaya başlayacak ve geleceğin müzik grubu olma yolunda ilk adımı atmış olacaklar.
Aynı zamanda ritim terapisi pek çok alanda kullanılmaktadır.
Çalışmalar ritim ile uğraşmanın bireylerde rahatlama, anksiyete düzeylerinde azalma, odaklanma becerilerinin gelişmesi, olumsuz bağımlılıklardan kurtulma; ruhsal iyileşmenin yanında bağışıklık sisteminin gelişmesi gibi katkılarının da bulunduğunu göstermiştir.
Çalışmalara göre;
- Bir fiziksel aktivite olan davul çalmak, tansiyonu dengelemeye ve stresi azaltmaya yardımcı olur. Aktivite anında bireylerin serotonin, melatonin gibi olumlu katkı yapan hormon değerlerinde artış görülmüştür.
- Davul çalmanın endorfin hormonu seviyesini artırdığı ve böylece ağrı kesici etki yarattığı görülmüştür.
- Öz farkındalık becerisinin ve beyin aktivitesinin olumlu artışı görülmüştür. Örneğin konuşmak beynin belirli bölümünde aktivite yaratır. Ancak davul çalmak tüm beyinde aktiviteye yol açar.
Peki hangi yaş başlamak için uygun?
Genelde 4 yaş öncesini perküsyona yönlendiriyorum. Artık pek çok anaokulu kurumlarında perküsyon çalışmaları yapılıyor. 4 yaş ve sonrası bateri için uygun. Kaç yaşında olursa olsun eğer çocuğunuzun ritimlere ilgisi olduğunu farkediyorsanız işe ritim oyuncakları veya küçük ritim aletleri alarak başlayabilirsiniz. Ritim çubukları, bagetler, ksilofon ve belki bir davul çalışma pedi. İlgisi devam ediyorsa bir öğretmenle görüşmenizde fayda var. Perküsyon ve bateri öğretmeni olarak çalıştığım İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları'nda öğrencilerimi özellikle izliyor ve seçtiklerimi ritim tekrarı gibi basit ritim testlerine tabi tutuyorum ve ailelerini bu alanda yönlendirmeleri konusunda bilgilendiriyorum. Bu şekilde pek çok davulcu kazandığımız için ayrıca mutluyum. Çocuğun ilgisini keşfetmek öncelikle ailenin ve sonrasında öğretmenin yapabileceği bir şey. Ancak her aile bu konuda bilgi sahibi olmayabiliyor.
İyi müzisyenlere ihtiyacımız var. Öğretmenler olarak gözlerimizi dört açmakta fayda var.
Okuduğunuz için teşekkürler. Sonraki yazıda görüşmek üzere,
Erhan